03 September 2009
15:15 -
Абдураҳим Пўлат: Шоир Ёдгор Обиднинг «Янги дунё» сайтидаги суҳбати - тубанлик ва пасткашликнинг тимсолидир
Яқинда сафдошим ва дўстим Пўлат Охун «Янги дунё» сайтида шоир Ёдгор Обиднинг «Бирлик» тарихига оид суҳбати элон қилинганини айтиб қолди. Бу суҳбатда «Бирлик» ва унинг раҳбарларига нисбатан ўта ифлослик руҳидаги фикрлар ва ёлғон-бўхтонлар ёзилгани учун, Пўлат Охун булар Ёдгор Обид тарафидан айтилганига ишонмабди ва унга телефон қилибди. Ёдгор ака ҳамма гапларини ўзи айтганини тасдиқлабди.
Ёдгор акани ҳамма ўзбек ёзувчи-шоирлари каби кунда ўн хил турланишини билганим учун у суҳбатни ўқиб ўтиришни ҳам истамадим. Аммо, кеча Пўлатжон ўша суҳбатнинг матнини менга электорон почта орқали юбориб, бундай нарсани эътиборсиз қолдирсак унчалик тўғри бўлмаслигини урғулади.
Шундан кейин бу суҳбат билан танишдим ва унинг матнини сайтимизда эълон қилиш керак деган фикрга келдим. Чунки, аминманки, маълум вақт ўтгандан кейин «Янги дунё» сайти юритувчилари ҳам Ёдгор Обиднинг ўзи ҳам бу суҳбатнинг эълон қилиниши уларнинг тубанлик ва пасткашлик даражасини кўрсатувчи нарса эканлигини тушуниб етишади ва уни йўқ қилишади, бундай суҳбат эълон қилинганидан ҳам тонишади. Уни сақлаб қолишнинг йўли – суҳбат матнини сайтимизга, кейин «Ҳаракат» журналига қўйишдир.
Сайтимизнинг «Актуал мавзу» саҳифасида ўша суҳбат матни билан танишасиз. Мен бу ерда жуда қисқа шаклда баъзи фикр-мулоҳазаларимни бидирмоқчиман.
Ёдгор Обиданинг «Бирлик» фаолияти, мухолифатчилик, биздан олдинги авлод мухолифатчилари, улар билан бизнинг ғоявий бирлигимиз ҳақидаги гаплари ўта ибтидоийдир, шоирона ибтидоийдир. Табиий, ғоя нуқтаи назаридан ҳар доим мухолифатчилик бўлган. Аммо, биздан олдинги мухолифатчилар ўз курашларининг байроғини «Бирлик» тузилмасдан анча олдин йўқотишган, уни бизга курашни давом эттириш учун, минг афсуски, топширишмаган. Яъни, биз курашни, яна бир минг афсуски, нолдан бошлаганмиз.
Шоирнинг «Бирлик» фаолияти, унинг ютуқлари, айниқса, ўзбек тилини давлат тили қилишдаги ҳал этувчи ролини камстишга интилиши, нафақат пасткашлик ва тубанлик, балки, хоинликдир.
Менинг шахсимга тегишли фикрлар тўла бўҳтондан иборат. Масалан, гўёки менинг Шуҳрат Исматуллаевни сафимиздан четлатиш учун интилишларим. Шуҳрат ўтган асрнинг 90-йилларидаги фаолиятимизнинг сўнгигача мен билан бирга «Бирлик» раисдоши, менинг энг яқин ёрдамчим бўлган. Мен 1992 йилнинг охирида мамлакатни тарк этганимда, у асосий раҳбар бўлиб қолган. Аммо, 1993 йили унга қарши ҳужумлар кўпайиб, бир марта уни қаттиқ калтаклаб кетишгандан кейин, «Бирлик»даги вазифасидан истеъфога чиққанини билдиришга мажбур бўлган. Оғзи қулоғига етган ҳукумат бу ҳақда расмий матбуотда хабар бердирган..
Ёдгор Обид мени компартиядан ўчиришгандан кейин бунга қарши митинг ўтказилганини ва шу атрофдаги қандайдир воқеаларни, масалан, «мунофиқлик қилиб, Ўзкомпариия биноси олдида партия билети ўрнига билет қопламасини улоқтирганимни» айтади. Бундай нарсалар ҳеч бўлмаган. Буларнинг ҳаммаси шоиримизнинг фантазияси, буларни била туриб гапираётгани эса, унинг пасткашлик ва тубанлигининг яна бир исботидир.
Шоиримиз мен квартира олганим, кимларнидир алдаб кетганим ва алданган аёлар Ёзувчилар Уюшмасига келиб, айнан унга шикоят қилишганини ёзади. Ҳақиқатда, 1992 йил июнь ойи охирида менга қарши суиқасд уюштирилгандан кейин, адвокат сафдошимиз Миролим Одилнинг таклифи билан, менга бирон нарса бўлса, оилам кўчада қолмасин деб, хотинимнинг номига бир квартира олганмиз. Бу каби ишларни барибир ҳукумат текширишини билганим учун ҳамма нарсани қонуний қилишни илтимос қилдим ва ўзим Миролим Одил ва Анвар Усмон билан биргаликда даволаниш учун аввал Озарбайжон, кейин Туркияга кетдим. Ўша йил май ойида Ўзбекистондан чиқиб кетишга мажбур бўлган Ёдгор Обид Бокуда эди, доимо бирга бўлдик, кейин Туркияда ҳам бирга бўлдик. Шу бўйича Ёдгор Обид Ўзбекистонга қайтиб келгани йўқ.
Август охиридами ёки сентябрь ойи бошида квартира олинди ҳам. Менсиз олинди. Россияга кетаётган бир руснинг оиласидан олинди. Ана энди қаранг, аслида Туркия ва Озорбайжонда мен билан дўст сифатида юрган ва Ўзбекистонга қайтиб бормаган Ёдгор Обид, шахсан ўзининг олдига Тошкентда икки аёл шу квартира масаласида устимдан шикоят қилиб келганини гапирмоқда. Бу пасткашлик ва тубанлик бўлмаса, пасткашлик ва тубанлик нима ўзи?
Бунинг устига, Салой Мадаминнинг «Бирлик»ни сотиш эвазига ҳукуматдан олган квартиралари билан менинг Россияга кўчиб кетаётган бир рус оиласидан олган квартирамни солиштиришгача етиб бориш учун ўзбек шоири қанчалик ифлос бўлиши керак. Хоинлик эвазига олган квартираларининг номерлари (53-54) лақабига айланган Салойимизнинг болалари ҳали мактабнинг бошланғич синфларида ўқишарди. Квартиралар улар учун эмас, бош хоиннинг ҳозир Жасликда ўтирган ўзи каби хоин укалари учун берилганди. Ислом Карим ўз фойдасига хоинлик қилганларни кейинчалик бир тепиб улоқтиргани бутунлай бошқа масала ва мавзу. Ёдгор Обид буларни жуда яхши билади. Шуларни билатуриб, ўзини билмасликка олиш пасткашлик ва тубанлик бўлмаса, пасткашлик ва тубанлик нима ўзи?
Дарвоқе, шуни ҳам айтиш керакки, яна бир йилдан кейин Ислом Карим Салай Мадаминга ўзи ноқонуний бердирган квартираларни суд орқали осонликча қайтариб олди. Бизнинг квартирамиз масаласи ҳам судга берилди. Ҳатто ҳукуматнинг топшириғи билан ҳам суд бу ишдан биронта қийиқлик тополмади, чунки қийиқлик йўқ эди.
Ёдгор Обиднинг «Бирлик» халқ ҳаракатини рўйхатдан ўтказиш учун қилган уриншларимиз устида хажвия қилиши ҳам ўзбек ижодкорларининг савиясини кўрсатади. Булар ҳали ҳайвонот боғидаги маймунлар савиясидан чиқишмаган шекилли.
Лекин Ёдгор Обид «Бирлик» котибаси Васила Иноятга ишора қилиб, у ташкилотимиз сейфининг калитини гўё иштонбоғида ташиганини гапиришгача бориши – шоиримиз ифлосликда ўзбек ижодкорлари ичида биринчи ўринда туришини намойиш қилишдир.
Мен бир маҳаллар Ёдгор Обиднинг гапига ишониб, «Унутма мени» ашуласига у шеър ёзгани, Ўзбекстоннинг ҳозирги байроғи расмини у чизгани ҳақида сайтимизда хабар ҳам бердиргандим. Ўзи Озорбайжон ва Туркияда юриб, Тошкентда шикоятчилар билан гаплашганини иддао қилаётган Ёдгор Обидга бундан буён ишонадиган биронта одам топилармикан? Табиий, тубанлик ва пасткашлик даражаси Ёдгор Обид билан бир бўлган «Янги дунёдаги» тожикнинг ити Юсуф Расул кабилардан ташқари.
«Янги дунё» сайтда «Эрк» партияси бош котиби Отаназар Ориф ўз укасининг хотини билан ҳам яшагани, укасининг болаларини ҳам отаси эканлигини иддао қилувчи ифлосликда тенги йўқ мақола эълон қилинганини ҳам тилга олиб, бу сайт билан фақат унинг ўзи каби пасткаш ва тубанлар ҳамкорлик қилади деган эдик. «Бирлик» Партияси ичидан шундай тубан ва пасткашлар чиқса, уларга қарши тадбирлар олиш керак деган фикр ҳам айтилмоқда.
Ўйлайманки, бу тўғри фикр. «Бирлик» ўз ичидаги ифлослардан доим тозаланиб бориши керак. Бу - ҳаёт диалектикаси.
Ватаним ва халқим учун жонимни бераман деб юрган Салой Мадамин ва Дадахон Ҳасан кабилар ватан ва миллатни қанчалик осонлик билан сотиб кетгани, ўзбек ёзувчиларининг мутлақо кўпчилиги қандай тубан ва пасткаш эканини ўз кўзим билан кўрдим. Миллатимизнинг ҳозирги аҳволининг сабабчилари, биринчи навбатда, ўшалардир. Минг афсуски, Ёдгор Обид ҳам ҳамма ёзувчилар қатори эканлигини кўрсатибди.
Хуллас, Ёдгор Обиднинг «Янги дунё» сайтига берган суҳбатининг матни билан сайтимизнинг «Актуал мавзу» бўлимида танишинг. Суҳбат матнини у ерга қўйишдан мақсад – уни ўзбек ижодкорларининг пасткашлик ва тубанлик тимсоли сифатида тарихда сақлаб қолиш.
Ёдгор акани ҳамма ўзбек ёзувчи-шоирлари каби кунда ўн хил турланишини билганим учун у суҳбатни ўқиб ўтиришни ҳам истамадим. Аммо, кеча Пўлатжон ўша суҳбатнинг матнини менга электорон почта орқали юбориб, бундай нарсани эътиборсиз қолдирсак унчалик тўғри бўлмаслигини урғулади.
Шундан кейин бу суҳбат билан танишдим ва унинг матнини сайтимизда эълон қилиш керак деган фикрга келдим. Чунки, аминманки, маълум вақт ўтгандан кейин «Янги дунё» сайти юритувчилари ҳам Ёдгор Обиднинг ўзи ҳам бу суҳбатнинг эълон қилиниши уларнинг тубанлик ва пасткашлик даражасини кўрсатувчи нарса эканлигини тушуниб етишади ва уни йўқ қилишади, бундай суҳбат эълон қилинганидан ҳам тонишади. Уни сақлаб қолишнинг йўли – суҳбат матнини сайтимизга, кейин «Ҳаракат» журналига қўйишдир.
Сайтимизнинг «Актуал мавзу» саҳифасида ўша суҳбат матни билан танишасиз. Мен бу ерда жуда қисқа шаклда баъзи фикр-мулоҳазаларимни бидирмоқчиман.
Ёдгор Обиданинг «Бирлик» фаолияти, мухолифатчилик, биздан олдинги авлод мухолифатчилари, улар билан бизнинг ғоявий бирлигимиз ҳақидаги гаплари ўта ибтидоийдир, шоирона ибтидоийдир. Табиий, ғоя нуқтаи назаридан ҳар доим мухолифатчилик бўлган. Аммо, биздан олдинги мухолифатчилар ўз курашларининг байроғини «Бирлик» тузилмасдан анча олдин йўқотишган, уни бизга курашни давом эттириш учун, минг афсуски, топширишмаган. Яъни, биз курашни, яна бир минг афсуски, нолдан бошлаганмиз.
Шоирнинг «Бирлик» фаолияти, унинг ютуқлари, айниқса, ўзбек тилини давлат тили қилишдаги ҳал этувчи ролини камстишга интилиши, нафақат пасткашлик ва тубанлик, балки, хоинликдир.
Менинг шахсимга тегишли фикрлар тўла бўҳтондан иборат. Масалан, гўёки менинг Шуҳрат Исматуллаевни сафимиздан четлатиш учун интилишларим. Шуҳрат ўтган асрнинг 90-йилларидаги фаолиятимизнинг сўнгигача мен билан бирга «Бирлик» раисдоши, менинг энг яқин ёрдамчим бўлган. Мен 1992 йилнинг охирида мамлакатни тарк этганимда, у асосий раҳбар бўлиб қолган. Аммо, 1993 йили унга қарши ҳужумлар кўпайиб, бир марта уни қаттиқ калтаклаб кетишгандан кейин, «Бирлик»даги вазифасидан истеъфога чиққанини билдиришга мажбур бўлган. Оғзи қулоғига етган ҳукумат бу ҳақда расмий матбуотда хабар бердирган..
Ёдгор Обид мени компартиядан ўчиришгандан кейин бунга қарши митинг ўтказилганини ва шу атрофдаги қандайдир воқеаларни, масалан, «мунофиқлик қилиб, Ўзкомпариия биноси олдида партия билети ўрнига билет қопламасини улоқтирганимни» айтади. Бундай нарсалар ҳеч бўлмаган. Буларнинг ҳаммаси шоиримизнинг фантазияси, буларни била туриб гапираётгани эса, унинг пасткашлик ва тубанлигининг яна бир исботидир.
Шоиримиз мен квартира олганим, кимларнидир алдаб кетганим ва алданган аёлар Ёзувчилар Уюшмасига келиб, айнан унга шикоят қилишганини ёзади. Ҳақиқатда, 1992 йил июнь ойи охирида менга қарши суиқасд уюштирилгандан кейин, адвокат сафдошимиз Миролим Одилнинг таклифи билан, менга бирон нарса бўлса, оилам кўчада қолмасин деб, хотинимнинг номига бир квартира олганмиз. Бу каби ишларни барибир ҳукумат текширишини билганим учун ҳамма нарсани қонуний қилишни илтимос қилдим ва ўзим Миролим Одил ва Анвар Усмон билан биргаликда даволаниш учун аввал Озарбайжон, кейин Туркияга кетдим. Ўша йил май ойида Ўзбекистондан чиқиб кетишга мажбур бўлган Ёдгор Обид Бокуда эди, доимо бирга бўлдик, кейин Туркияда ҳам бирга бўлдик. Шу бўйича Ёдгор Обид Ўзбекистонга қайтиб келгани йўқ.
Август охиридами ёки сентябрь ойи бошида квартира олинди ҳам. Менсиз олинди. Россияга кетаётган бир руснинг оиласидан олинди. Ана энди қаранг, аслида Туркия ва Озорбайжонда мен билан дўст сифатида юрган ва Ўзбекистонга қайтиб бормаган Ёдгор Обид, шахсан ўзининг олдига Тошкентда икки аёл шу квартира масаласида устимдан шикоят қилиб келганини гапирмоқда. Бу пасткашлик ва тубанлик бўлмаса, пасткашлик ва тубанлик нима ўзи?
Бунинг устига, Салой Мадаминнинг «Бирлик»ни сотиш эвазига ҳукуматдан олган квартиралари билан менинг Россияга кўчиб кетаётган бир рус оиласидан олган квартирамни солиштиришгача етиб бориш учун ўзбек шоири қанчалик ифлос бўлиши керак. Хоинлик эвазига олган квартираларининг номерлари (53-54) лақабига айланган Салойимизнинг болалари ҳали мактабнинг бошланғич синфларида ўқишарди. Квартиралар улар учун эмас, бош хоиннинг ҳозир Жасликда ўтирган ўзи каби хоин укалари учун берилганди. Ислом Карим ўз фойдасига хоинлик қилганларни кейинчалик бир тепиб улоқтиргани бутунлай бошқа масала ва мавзу. Ёдгор Обид буларни жуда яхши билади. Шуларни билатуриб, ўзини билмасликка олиш пасткашлик ва тубанлик бўлмаса, пасткашлик ва тубанлик нима ўзи?
Дарвоқе, шуни ҳам айтиш керакки, яна бир йилдан кейин Ислом Карим Салай Мадаминга ўзи ноқонуний бердирган квартираларни суд орқали осонликча қайтариб олди. Бизнинг квартирамиз масаласи ҳам судга берилди. Ҳатто ҳукуматнинг топшириғи билан ҳам суд бу ишдан биронта қийиқлик тополмади, чунки қийиқлик йўқ эди.
Ёдгор Обиднинг «Бирлик» халқ ҳаракатини рўйхатдан ўтказиш учун қилган уриншларимиз устида хажвия қилиши ҳам ўзбек ижодкорларининг савиясини кўрсатади. Булар ҳали ҳайвонот боғидаги маймунлар савиясидан чиқишмаган шекилли.
Лекин Ёдгор Обид «Бирлик» котибаси Васила Иноятга ишора қилиб, у ташкилотимиз сейфининг калитини гўё иштонбоғида ташиганини гапиришгача бориши – шоиримиз ифлосликда ўзбек ижодкорлари ичида биринчи ўринда туришини намойиш қилишдир.
Мен бир маҳаллар Ёдгор Обиднинг гапига ишониб, «Унутма мени» ашуласига у шеър ёзгани, Ўзбекстоннинг ҳозирги байроғи расмини у чизгани ҳақида сайтимизда хабар ҳам бердиргандим. Ўзи Озорбайжон ва Туркияда юриб, Тошкентда шикоятчилар билан гаплашганини иддао қилаётган Ёдгор Обидга бундан буён ишонадиган биронта одам топилармикан? Табиий, тубанлик ва пасткашлик даражаси Ёдгор Обид билан бир бўлган «Янги дунёдаги» тожикнинг ити Юсуф Расул кабилардан ташқари.
«Янги дунё» сайтда «Эрк» партияси бош котиби Отаназар Ориф ўз укасининг хотини билан ҳам яшагани, укасининг болаларини ҳам отаси эканлигини иддао қилувчи ифлосликда тенги йўқ мақола эълон қилинганини ҳам тилга олиб, бу сайт билан фақат унинг ўзи каби пасткаш ва тубанлар ҳамкорлик қилади деган эдик. «Бирлик» Партияси ичидан шундай тубан ва пасткашлар чиқса, уларга қарши тадбирлар олиш керак деган фикр ҳам айтилмоқда.
Ўйлайманки, бу тўғри фикр. «Бирлик» ўз ичидаги ифлослардан доим тозаланиб бориши керак. Бу - ҳаёт диалектикаси.
Ватаним ва халқим учун жонимни бераман деб юрган Салой Мадамин ва Дадахон Ҳасан кабилар ватан ва миллатни қанчалик осонлик билан сотиб кетгани, ўзбек ёзувчиларининг мутлақо кўпчилиги қандай тубан ва пасткаш эканини ўз кўзим билан кўрдим. Миллатимизнинг ҳозирги аҳволининг сабабчилари, биринчи навбатда, ўшалардир. Минг афсуски, Ёдгор Обид ҳам ҳамма ёзувчилар қатори эканлигини кўрсатибди.
Хуллас, Ёдгор Обиднинг «Янги дунё» сайтига берган суҳбатининг матни билан сайтимизнинг «Актуал мавзу» бўлимида танишинг. Суҳбат матнини у ерга қўйишдан мақсад – уни ўзбек ижодкорларининг пасткашлик ва тубанлик тимсоли сифатида тарихда сақлаб қолиш.
