18 March 2005
04:00 - 19:00 - Террорист деб гумон килинганларнинг АКШдан ташкарига чикариб кийнокка солиниши хакида 17:00 - Ўзбекистон парламентида нима гап? - Ўзбекистонда яна бир халкаро ташкилот идораси ёпилди
19:00 - Террорист деб гумон килинганларнинг АКШдан ташкарига чикариб кийнокка солиниши хакида

Вашингтон Пост газетасининг 17 март сонида шу мавзуга багишланган катта макола эълон килинди. Унда айтилишича, АКШ тарафидан террористликда гумон килиниб кўлга олинган бошка мамлакатларнинг фукарорлари, АКШда кайноклар такиклангани сабабли, Марказий Разведка Бошкармаси (МРБ) тарафидан ўша фукароларнинг мамлакатларига топширилган ва улар ўша ерда сўрок килинган. АКШнинг ўша мамлакатдаги элчихоналари оркали у мамлакат маъсулларидан уларга топширилган одамларни кийнокка солмаслик хусусида огзаки ваъда олинган.

Газета МРБ, Давлат департаменти, Мудофаа вазирлигининг номи баъзида берилган, баъзида берилмаган ходимлари ва мустакил экспертларнинг фикрларига асосланиб, бошка давлатларга кайтариб берилган шахсларнинг кийнокка солиб солинмаганини амалда текшириб бўлмаслигини, бу давлатларда (хусусан, Араб мамлакатлари тилга олинган) демократиядан узок тузумлар мавжуд бўлгани учун АКШ ушлаб берган одамлар кийнокка солинаётганининг эхтимоллиги катта эканлигини ёзади.

Бу кунларда бу вокеа АКШ жамоатчилигини диккатини ўзига тортабошлагани сабабли, мавзунинг мухокамасига президент Жорж Буш хам кўшилишга мажбур бўлибди. У 16 март куни журналистлар билан учрашганда айтган куйидаги сўзлари келтирилади: «11 сентябрдан кейин биз ўз халкимиз ва ўз дўстларимизни янги хужумлардан мухофаза килишимиз керак. Бунинг йўлларидан бири – гумон килинаётган шахсларни ушлаб, уларни ўз мамлакатиларига кийнок килмаслик шарти билан кайтариб бериш. Биз улар кийнокка солинмаётганига ишонамиз. Ўз хавфсизлигимизни саклаётганимизга ишонамиз». Аммо, дейди газета, бу ишларга алокаси бор МРБ ходимининг айтишича, у мамлакатларнинг ваъдалари ёлгондир. Бошка бир МРБ ходими шундай дебди: «Кўлга олинганлар у мамлакатларда АКШда такикланган усуллар билан сўрок килинишини кўпчилик жуда яхши тушунади».

Газетенинг билдиришича, президент Рейган даврида АКШда кўлга олинган чет эллик наркобаронларни ўз мамлакатларига кайтариб, ўша ерда сўрок килиш практикаси йўлга кўйилган. Бу практикани Клинтон маъмурияти хам давом эттирган экан. 2001 йил 11 сентябрдан кейин Жорж Буш бу практикани яна хам кенгаштиришга рухсат берган.

Шу кунларда АКШ Конгрессининг куйи палатаси бундай прктикани давом эттиришни кйинлаштирувчи бир конун лойихасини тасдиклабди. Газетада унинг тафсилотлари берилмаган. Аммо, унга 420 конгрессмен «Ха» деб, факат 2 киши «Йўк» деб овоз бергани билдирилган.

АКШ Бош прокурори Алберто Гонзалес бир сухбатида шундай дегани хам эслатилади: «Биз бошка мамлакатларда сўрок кандай килинишини тўла контрол этолмаймиз. Биз у мамлакатлар ваъдаларини бажарадилар деб умид киламиз. Аммо, улар ўз ваъдаларида канчалик туришлари хусусидаги саволга мен жавоб беролмайман».

Канада, Швеция, Германия ва Италияда МБРнинг бу ишларига шу мамлакатларнинг махфий хизмат ходимлари канчалик жалб килингалиги хусусида хам текширишлар бошланган. Ўтган шанба куни АКШнинг суди Гуантанамодадан 13 нафар Йеменликликни Йеменга кайтариб юборишни такиклабди. Дават Департаменти эса, 22 нафар Хитойлик мусулмонни Хитойга бериш истаги йўклигини билдирибди.

АКШ жамоатчилигда бу мавзуга кизикиш ортаётгани, Вашингтон Постдаги каби маколалар пайдо бўлаётгани Буюкбританиянинг Ўзбекистондаги собик элчиси Крег Мюррейнинг расмий баёнотлари натижаси бўлиши мумкин, дейди «Харакат»нинг шархловчиси. Айнан жаноб Мюррей Ўзбекистонда кийноклар остда олинаётган кўрсатмаларнинг Англия ва АКШ разведка органларига берилаётганини биринчи марта ошкор килган ва бундай практикани маънавиятсизлик деб бахолаганди. Собик элчининг баёнотлари ва Вашингтон Постдаги маколани биргаликда анализ килиб шуни тахмин килса бўладики, Гуантанамода сакланаётган ўзбек махбусларнинг баъзилари Ўзбекистонга берилган. Маълумки, Ўзбекистон БМТ тарафидан кийноклар систематик кўлланадиган мамлакат сифатида тан олинган. Шу сабабли. АКШ ўзбек махбусларни Ўзбекистонга бераётгани ошкора бўлиб колса, бу нарса АКШнинг обрўсига таъсир кўрсатиши мумкин. «Фридомхауз» ташкилотининг Ўзбекистонда кийноклар камайишга бошланганини кўрсатиш учун килаётган хеч бир ассосиз уринишлари хам шу вокеалар нуктаи назаридан изохланиши керакдир.

17:00 - Ўзбекистон парламентида нима гап?

Ўзбекистон Олий Мажлиси Конунчилик палатасининг навбатдаги мажлиси бўлиб ўтди. Мажлисда палатанинг кўмиталари (улар 10 та) таркиби шакллантирилди, муваккат регламенти тасдикланди ва х.к.

Айни вактда худудий вакиллик органи - Сенатнинг Конунчилик ва суд-хукук масалалари кўмитаси томонидан давра сухбати ўтказилди. Унда парламент юкори палатаси фаолиятини ташкил этиш масалалари, сенаторлик ваколатларини амалга оширишдаги фаоллик омиллари хакида гап борди. Давра сухбатида юкори палата кўмиталарида сенаторлар фаолиятининг шакли ва усуллари масалаларига айникса эътибор каратилди, сенаторларга амалий тавсиялар берилди. Хуллас, энди сенатор юкори палата мажлисларида ва бошка йигинларда жойига караб ўзини жонлирок тутиши керак.

Ўзбекистонда яна бир халкаро ташкилот идораси ёпилди

Мустакил манбанинг хабарига кўра, Ўзбекистон Адлия вазирлиги International Republican Institute (Халкаро республика институти, ХРТ) номли АКШ ташкилотининг Ўзбекистондаги идорасини кайта ўз рўйхатидан ўтказмади. Бунинг маъноси -Ўзбекистон хукумати мазкур ташкилотни ёпди, демакдир. ХРТ Очик жамият институти (Сорос жамгармаси), Интерньюс ва Инсон хукукларини кузатиш (Human Rights Watch) ташкилотларидан кейин идораси ёпилган тўртинчи халкаро ташкилотдир.

Ўша манбанинг тасдиклашича, Ўзбекистонда фаолиятини бошлаганига 3 йил хам бўлмаган ХРТ идораси гўё республикадаги мухолиф партияларга маънавий кўмак кўрсатиб келгани учун Ўзбекистон хукуматининг «кора рўйхат»ига тушган экан. Холбуки бултур республика парламентига ўтказилган сайловлар олдидан ХРТ идораси Миллий демократия институти ваколатхонаси билан биргаликда Марказий Сайлов Комиссияси анжумаларида катнашиб, унга фаол ёрдам берганини хукумат унутган кўринади.

Маълумки, ўтган йили Адлия вазирлиги бу ва бошка АКШлик ташкилотларни хали рўйхатдан ўтмаган партиялар билан ишламаслик хакида огохлантирганди. Мухолифатчиларнинг, хусусан «Бирлик» Партияси фаолларининг айтишича, ХРТ бу огохлантиришдан кейин рўйхатдан ўтмаган партиялар билан алокаларини бутунлай тўхтатган.

Ким кимдир? Who is Who?Добавить персону