06 April 2011
20:05 -
Яхши ният ярим молми ёки ҳолва деган билан оғиз чучийдими – Ўзбекистон суд системасида қалбаки ислоҳотлар, “Бирлик” Партиясининг роли, Абдураҳи Пўлат ва Жаҳонгир Муҳаммаднинг фикрлари, Васила Иноятнинг ишлари
Ўзбекистон президенти Ислoм Кaримнинг ўтган йили сўнгида Олий Мажлис палаталарининг қўшма мажлисида қилган “Мaмлaкaтимиздa дeмoкрaтик ислoҳoтлaрни янaдa чуқурлaштириш вa фуқaрoлик жaмиятини ривoжлaнтириш кoнцeпцияси” амалий аҳамиятга эга бўлмайдиган навбатдаги масхарабозлик эканини ақли расо кишилар, ўзбекистонликлар ҳам, чет элликлар ҳам, яхши тушунишади. Бунга шубҳа йўқ.
Шундай бўлса, Германиянинг Фридриx Эбeрт жaмғaрмaси, Еврoпaдa Хaвфсизлик вa Ҳaмкoрлик Тaшкилoтининг (EXҲТ) Ўзбeкистoндaги лoйиҳaлaрини мувoфиқлaштирувчи oфиси иштирокида мамлакатимизнинг Oлий Суди вa Oлий Хўжaлик Суди тoмoнидaн кеча Тошкентда ўтказилган “Судлaрнинг иxтисoслaшуви вa низoлaрни ҳaл қилишнинг муқoбил усуллaрини жoрий этиш” мaвзудаги Ўзбeкистoн-Гeрмaния илмий-aмaлий сeминaрини қандай баҳолаш керак?
Мамлакатимиз Oлий Мaжлиси Қoнунчилик пaлaтaси дeпутaтлaри, Сeнaти aъзoлaри, Oлий Суд вa Oлий Хўжaлик Суди судялaри, Бoш Прoкурaтурa, Aдлия вa Ички ишлaр вaзирликлaри, Aдвoкaтлaр Пaлaтaси, Ҳaкaмлик Судлaри aссoциaцияси вaкиллaри, шунингдeк, суд ишини юритиш вa низoлaрни муқoбил ҳaл этиш бўйичa xaлқaрo экспeртлaр иштирoк этган семинарда Ўзбекистоннинг суд системаси, табиий, Ислом Карим раҳнамолигида, изчиллик билан ислоҳот қилинаётгани, ислоҳотларни чуқурлаштириш йўллари муҳокама қилинганига нима дейиш керак?
Ўзбекистон Oлий Суди вa Oлий Хўжaлик Суди раҳбарлари бу тадбирнинг ҳам масхарабозлик эканини ўзлари ҳам билишади, аммо немислар ёки EXҲТнинг бу масхарабозликда иштирок этишининг маъноси нима?
Бу саволларнинг жавоби битта, икки тараф ҳам, яъни ўзбекистонликлар ҳам, чет элликлар ҳам, “Ҳолва деган билан оғиз чучимайди” деган нақлни унутгандек бўлиб, “Яхши ният - ярим мол” мақолини қурол қилиб олишган.
Вақти келгани учун шуни айтиб ўтиш керакки, халқ мақолларининг, ҳатто Исломнинг муқаддас китобларидаги баъзи насиҳат ва ривоятларнинг, хусусан, Қуръон оятларининг ҳам, ишлатиладиган жойи бор. Уларни универсал деб ҳисоблаб, керакли-кераксиз жойларда ишлатаверадиганлар динимизнинг обрўсини туширишга хизмат қилишади.
Яна вақти келгани учун, “Бирлик” лидери Абдураҳим Пўлатнинг хотираларидан бирида тилга олинган воқеани эслаш ҳам фойдали бўлади. Маълум блишича, у Истанбулда яшаётган йиллари, бир кун эрталаб Марказий Осиёда “Туркистон Парламентар Ассамблеяси” тузилгани ҳақидаги “Туркия” газетасининг хабарини кўриб, лол қолибди. Ўзи ҳам орзу қиладиган Туркистон ғояси мавжуд режимлар тарафидан расман ишлатилишга бошланганидан лол қолибди, табиий.
У дарҳол ўша пайтда “Туркия” газетасида ишлайдиган ўзбек мухолифатчиси, “Ҳаракат” журнали Таҳрир Ҳайъатининг ҳам аъзоси Жаҳонгир Муҳаммадга телефон қилса, Жаҳонгир аввалига бу хабарни ўзи тайёрлаганини, у ҳақиқат эканлигини такрорлайверибди. Бундай бўлиши мумкин эмаслигига ишонган Абдураҳи Пўлат воқеанинг тафсилотларини сўрайвергач, Жаҳонгир Муҳаммаднинг жавоби шундай бўлган экан: “Аслида, Марказий Осиё Парламентар Ассамблеяси тузилди. Аммо, бизнинг орзуимиз – Туркистон. Шу сабабли, “Туркистон, Туркистон” деяверсак, секин-аста буни ҳамма қабул қилади.”
Яъни, ўзбек мухолифатчиси ҳам жойига тўғри келмаган “Яхши ният - ярим мол” мақолини қурол қилиб олганди. Абдураҳим Пўлатнинг “Аммо, бу - хабарчилик устидан кулиш-ки” деганига жавоб қандай бўлганини ҳам тахмин қилиш қийин эмас – қарши тарафдан телефон гўшаги тарақ этиб қўйиб қўйилган.
Бугунги хабаримизнинг мазусига қайтсак, Ислом Каримнинг юқорида номи тилга олинган маърузаси ва кеча Тошкентда ўтказилган тадбирни баҳолаш учун “Ҳолва деган билан оғиз чучимайди” мақолини ишлатиш ўринли бўлади.
Аммо, бу тадбирда қатнашган немислар ва ЕХҲТ вакиллари ўзи йўқ “демократик ислоҳотларни чуқурлаштириш” фикрини қайта-қайта гапираверсак, Ўзбекистонда олға кетиш бошланиб кетади, деб ўзларини алдашаётган бўлса ажаб эмас. Жаҳонгир Муҳаммад каби.
Аслида, дейди мухбиримиз, Ўзбекистонда суд системаси ислоҳот қилиниши керак. Қолаверса, “мукаммаликнинг чеки йўқ” деганларидек, ҳар қандай система, Ғарбда ҳам Шарқда ҳам, мунтазам ислоҳотлар ичида бўлиши керак ва Ғарбда шундай бўлмоқда ҳам.
Лекин, ҳозир Ўзбекистоннинг суд системасида кардинал ислоҳот – суд системасини ижрочи ҳокимиятдан, яъни, раҳабари феълан Ислом Каримнинг ўзи бўлган мавжуд ҳукуматдан мустақил қилишдан бошланиши керак. Аксинча, бошқа иккинчи даражали ислоҳотларнинг ҳеч қандай самараси бўлмайди.
Шу сабабли, дейди “Бирлик” Партиясининг раҳбари Абдураҳим Пўлат, демократик мухолифатчилар йиғи-сиғи қилишни тўхтатиб, биз таклиф қилаётган йўлдан кетишлари, чет элликлар билан учрашувлар ўтказганда, собитқадамлик билан ягона бир фикрни олга сураверишлари лозим. Яъни, ҳақиқий мухолифатни тан олишгина ҳамма соҳаларда ислоҳотлар бошланишига йўл очади. Ва бугун рўйхатдан ўтиш учун тайёр бўлган ягона партия - “Бирлик” Партиясидир. Чет элликлардан Ўзбекистондаги ҳар қандай учрашувларида айнан шу фикрни айтишни талаб қилиш керак.
Дарвоқе, шу кунларда Вашингтонда бўлиб, Давлат Департаменти, Оқ Уйнинг Хавсизлик Кенгаши ва турли ноҳукумат ташкилотларида учрашувлар ўтказаётган “Бирлик” Партияси Бош Котиби, “Эзгулик” жамиятининг раиси Васила Иноят айнан шундай қилмоқда.
Шундай бўлса, Германиянинг Фридриx Эбeрт жaмғaрмaси, Еврoпaдa Хaвфсизлик вa Ҳaмкoрлик Тaшкилoтининг (EXҲТ) Ўзбeкистoндaги лoйиҳaлaрини мувoфиқлaштирувчи oфиси иштирокида мамлакатимизнинг Oлий Суди вa Oлий Хўжaлик Суди тoмoнидaн кеча Тошкентда ўтказилган “Судлaрнинг иxтисoслaшуви вa низoлaрни ҳaл қилишнинг муқoбил усуллaрини жoрий этиш” мaвзудаги Ўзбeкистoн-Гeрмaния илмий-aмaлий сeминaрини қандай баҳолаш керак?
Мамлакатимиз Oлий Мaжлиси Қoнунчилик пaлaтaси дeпутaтлaри, Сeнaти aъзoлaри, Oлий Суд вa Oлий Хўжaлик Суди судялaри, Бoш Прoкурaтурa, Aдлия вa Ички ишлaр вaзирликлaри, Aдвoкaтлaр Пaлaтaси, Ҳaкaмлик Судлaри aссoциaцияси вaкиллaри, шунингдeк, суд ишини юритиш вa низoлaрни муқoбил ҳaл этиш бўйичa xaлқaрo экспeртлaр иштирoк этган семинарда Ўзбекистоннинг суд системаси, табиий, Ислом Карим раҳнамолигида, изчиллик билан ислоҳот қилинаётгани, ислоҳотларни чуқурлаштириш йўллари муҳокама қилинганига нима дейиш керак?
Ўзбекистон Oлий Суди вa Oлий Хўжaлик Суди раҳбарлари бу тадбирнинг ҳам масхарабозлик эканини ўзлари ҳам билишади, аммо немислар ёки EXҲТнинг бу масхарабозликда иштирок этишининг маъноси нима?
Бу саволларнинг жавоби битта, икки тараф ҳам, яъни ўзбекистонликлар ҳам, чет элликлар ҳам, “Ҳолва деган билан оғиз чучимайди” деган нақлни унутгандек бўлиб, “Яхши ният - ярим мол” мақолини қурол қилиб олишган.
Вақти келгани учун шуни айтиб ўтиш керакки, халқ мақолларининг, ҳатто Исломнинг муқаддас китобларидаги баъзи насиҳат ва ривоятларнинг, хусусан, Қуръон оятларининг ҳам, ишлатиладиган жойи бор. Уларни универсал деб ҳисоблаб, керакли-кераксиз жойларда ишлатаверадиганлар динимизнинг обрўсини туширишга хизмат қилишади.
Яна вақти келгани учун, “Бирлик” лидери Абдураҳим Пўлатнинг хотираларидан бирида тилга олинган воқеани эслаш ҳам фойдали бўлади. Маълум блишича, у Истанбулда яшаётган йиллари, бир кун эрталаб Марказий Осиёда “Туркистон Парламентар Ассамблеяси” тузилгани ҳақидаги “Туркия” газетасининг хабарини кўриб, лол қолибди. Ўзи ҳам орзу қиладиган Туркистон ғояси мавжуд режимлар тарафидан расман ишлатилишга бошланганидан лол қолибди, табиий.
У дарҳол ўша пайтда “Туркия” газетасида ишлайдиган ўзбек мухолифатчиси, “Ҳаракат” журнали Таҳрир Ҳайъатининг ҳам аъзоси Жаҳонгир Муҳаммадга телефон қилса, Жаҳонгир аввалига бу хабарни ўзи тайёрлаганини, у ҳақиқат эканлигини такрорлайверибди. Бундай бўлиши мумкин эмаслигига ишонган Абдураҳи Пўлат воқеанинг тафсилотларини сўрайвергач, Жаҳонгир Муҳаммаднинг жавоби шундай бўлган экан: “Аслида, Марказий Осиё Парламентар Ассамблеяси тузилди. Аммо, бизнинг орзуимиз – Туркистон. Шу сабабли, “Туркистон, Туркистон” деяверсак, секин-аста буни ҳамма қабул қилади.”
Яъни, ўзбек мухолифатчиси ҳам жойига тўғри келмаган “Яхши ният - ярим мол” мақолини қурол қилиб олганди. Абдураҳим Пўлатнинг “Аммо, бу - хабарчилик устидан кулиш-ки” деганига жавоб қандай бўлганини ҳам тахмин қилиш қийин эмас – қарши тарафдан телефон гўшаги тарақ этиб қўйиб қўйилган.
Бугунги хабаримизнинг мазусига қайтсак, Ислом Каримнинг юқорида номи тилга олинган маърузаси ва кеча Тошкентда ўтказилган тадбирни баҳолаш учун “Ҳолва деган билан оғиз чучимайди” мақолини ишлатиш ўринли бўлади.
Аммо, бу тадбирда қатнашган немислар ва ЕХҲТ вакиллари ўзи йўқ “демократик ислоҳотларни чуқурлаштириш” фикрини қайта-қайта гапираверсак, Ўзбекистонда олға кетиш бошланиб кетади, деб ўзларини алдашаётган бўлса ажаб эмас. Жаҳонгир Муҳаммад каби.
Аслида, дейди мухбиримиз, Ўзбекистонда суд системаси ислоҳот қилиниши керак. Қолаверса, “мукаммаликнинг чеки йўқ” деганларидек, ҳар қандай система, Ғарбда ҳам Шарқда ҳам, мунтазам ислоҳотлар ичида бўлиши керак ва Ғарбда шундай бўлмоқда ҳам.
Лекин, ҳозир Ўзбекистоннинг суд системасида кардинал ислоҳот – суд системасини ижрочи ҳокимиятдан, яъни, раҳабари феълан Ислом Каримнинг ўзи бўлган мавжуд ҳукуматдан мустақил қилишдан бошланиши керак. Аксинча, бошқа иккинчи даражали ислоҳотларнинг ҳеч қандай самараси бўлмайди.
Шу сабабли, дейди “Бирлик” Партиясининг раҳбари Абдураҳим Пўлат, демократик мухолифатчилар йиғи-сиғи қилишни тўхтатиб, биз таклиф қилаётган йўлдан кетишлари, чет элликлар билан учрашувлар ўтказганда, собитқадамлик билан ягона бир фикрни олга сураверишлари лозим. Яъни, ҳақиқий мухолифатни тан олишгина ҳамма соҳаларда ислоҳотлар бошланишига йўл очади. Ва бугун рўйхатдан ўтиш учун тайёр бўлган ягона партия - “Бирлик” Партиясидир. Чет элликлардан Ўзбекистондаги ҳар қандай учрашувларида айнан шу фикрни айтишни талаб қилиш керак.
Дарвоқе, шу кунларда Вашингтонда бўлиб, Давлат Департаменти, Оқ Уйнинг Хавсизлик Кенгаши ва турли ноҳукумат ташкилотларида учрашувлар ўтказаётган “Бирлик” Партияси Бош Котиби, “Эзгулик” жамиятининг раиси Васила Иноят айнан шундай қилмоқда.
