13 June 2010
13:00 -
Ўзбекларга маслаҳат: “Бирлик” доим ҳақ бўлган, ҳақ бўлади, унинг йўлидан боринг
Авваламбор шуни айтиш керакки, “Бирлик” ҳақ бўлди дегани, ҳар доим “Бирлик” истаган нарса бўлди дегани эмас. Гап - “Бирлик” воқеаларнинг келажагини тўғри башорат қила олиши ҳақидадир.
Ҳикояни, Абдулла Қодирий таъбири билан, яқин ўткан кунларимиздан бошлайлик.
1. “Бирлик” раиси Абдураҳим Пўлат 1990 йилнинг охирида “Ўзбекистон мустақил диктатура остонасида” номли мақоласини ёзганда, кўпчилик кулганини муаллифнинг ўзи ҳам гапиради. Бу мақоланинг ўзбекчаси ўша пайтда қўлбола қилиб чиқариладиган “Демократик Ўзбекистон” газетасида эълон қилинган, русчаси эса, Қозоғистон халқ фронтининг расмий “Азат” газетасида чиққан. Мана ҳозир ўша “мустақил диктатура”да ўтирибмиз.
2. Шу асрнинг бошларида бирликчилар демократик мухолифатнинг фаолиятини юрт ичида тиклаш вақти келди деганда, бунга ҳеч ким ишонмади. Ишонганлар бўлса эди, тайёргарлик бошлаб, “Бирлик” билан олдинма-кетин ўз қурултойларини ўтказардилар. Аммо, “Бирлик” ҳақ чиқди ва 2003 йил 7 майда, яъни, 11 йиллик танаффусдан кейин ўз қурултойини ўтказди. Шундан кейин бошқалар ҳаракатга тушишди. Минг афсуски, бу жараёнлар Андижан воқеаларидан кейин тўхтаб қолди.
3. 2006 йили, Андижон воқеаларининг бир йилигига бағишланган ва ундан кейинги баёнотларида “Бирлик” Партияси Куба, Эрон, Ироқ каби давлатларнинг тажрибасидан келиб чиқиб, диктатураларни санкциялар ва жаҳондан изоляция қилиш билан йиқитиб бўлмайди, деган фундаментал тезисни ўртага ташлади. Аксинча, диктатураларни демократик дунёга интеграция қилиш ва юрт ичидаги демократларни қўллаб-қувватлаш йўли билан мамлакатда демократик жараёнларнинг тезлашишига эришиш мумкинлигини гапирди. Айнан шу таклиф билан ЕИга чиқди. Ва ҳамма нарса “Бирлик” айтгандек бўлди. ЕИ санкцияларни бекор қилиб, Ўзбекистон билан алоқаларини яхшилаш йўлига ўтди. Ўзбекистон, ўз навбатида, сиёсий маҳбусларни озод қила бошалади. Ўзбекистонда сиёси муҳит юмшади. Шу кунларда асосан бирликчилардан иборат бўлган ўзбек демократларининг бир гуруҳи ЕИнинг расмий доираларида, аввал ҳеч ким фараз ҳам қилолмайдиган даражада, қабул қилинди. Ҳозир “Бирлик”ни рўйхатдан ўтказиш учун амалий ишлар бошланади.
4. Қирғизистонда 7 апрель куни давлат тўнтариши бўлди. Баъзи ақлсиз ўзбек демократлари давлат тўнтаришини олқишлашгача боришди. Фақат “Бирлик” Партиси уни қоралади ва Бишкекдаги тўнтариш бутун Марказий Осиёда демократик жараёнларни орқага суришини, Қирғизистоннинг ўзида фуқаролар урушига йўл очилишини ўз баёнотида билдирди. Кўриб турибмизки, айнан шундоқ бўлмоқда. Қирғизистондаги воқелар бутун дунёда Марказий Осиё мамлакатларининг демократларик келажагига шубҳа уйғотди. Бу янги тўсиқдан ўтиш энди биз учун ҳам муаммолар уйғотиши муқаррар. Бунинг устига, яна “Бирлик” башорат қилганидек, Қирғизистоннинг жанубида фуқаролар уруши бошланди, қон тўкилмоқда. Ҳозир бу ерга рус армияси кирса, демократия йўлидаги тўсиқлар яна юксалади.
Бу хусусдаги “Бирлик” баёнотининг русча ва инлизча вариантлари ушбу сайтда бор. Эътибор беринг, “Бирлик” ўз баёнотида шимол-жануб урушини эмас, айнан фуқаролар урушини башорат қилганди.
5. Шу йил 14 апрель куни Жалолобод ўзбеклари Вақтли ҳукуматни қўлла-қувватловчи митинг ўтказганларида, “Ҳаракат” сайтида қуйидагича фикр, билдирилди (аслида бу “Бирлик”нинг фикри бўлганини ҳамма тушунса керак):
“Жалолобод ўзбеклари Вақтли ҳукуматни қўллаб фожеавий хато қилмоқдалар. Чунки, улар билан ёнма-ён яшайдиган қирғизлар Боқиев тарафдори. Келажак нифоқлари учун асос яратиш ўзбекларга керакми? Қолаверса, ҳуқуқий мақоми бўлмаган бу ҳукуматни Кремлдан бошқа ҳеч ким тан олмади ва ҳеч ким қўллаб-қувватламади.
Ҳозир жалолободлик ўзбеклар номидан корчолонлик қилаётган, баёнотлар бераётган аллақандай Қодиржон Ботиров эс-хушини қанча тезроқ йиғиб олса, ўзбекларга шунча яхши бўлади.”
Дарвоқе, Жалолобод каби Ўш ўзбеклари ҳам ёппасига Вақтли ҳукуматни қўллаб-қувватлайди, деган ёлғон фикрни тарқатганлар ҳам ўзбек диаспорасининг лидерлари эди.
Минг афсуски, “Бирлик”нинг бу фикри ҳам тўғри бўлиб чиқди. Ҳозир бошланган ўзбек-қирғиз урушининг асл сабаби, кўпчилик қирғизлар Боқиев тарфдори бўлган жанубда, ўзбек диаспорасининг қайсибир ақлсиз лидерлари, Вақтли ҳукуматдан бир нарсалар ундириш илинжида бўлса керак, ўзбекларни Вақтли ҳукумат тарфдори қилиб кўрсатишлари бўлди.
“Бирлик”нинг сўзига кириб, Қодиржон Ботиров кабилар эс-хушини вақтида йиғиб олса эди, ҳозирги қон тўкилишлар бўлмасди.
6. Ҳозирги шароидан келиб чиқиб, “Бирлик” Ўш вилоятига ва балки бутун жанубий Қирғизистонга Ўзбекистоннинг тинчликни сақлаш статусидаги армиясини олиб киришни таклиф қилмоқда. Қирғизистонда қон оқишининг тўхтатишни бошқа йўли йўқ. Вақтли ҳукуматининг ҳаракатлари ёки рус армиясини бу ерга олиб кирилиши, “в лучшем случае” вақтинча фойда бериши мумкин, лекин келажакда бундан баттар қон тўкилишига замин тайёрлайди.
Қизиқ, “Бирлик”нинг бу башорати ҳам тўғри чиқишини текшириб кўришни истайдиганлар ҳали ҳам бормикан?
Ҳикояни, Абдулла Қодирий таъбири билан, яқин ўткан кунларимиздан бошлайлик.
1. “Бирлик” раиси Абдураҳим Пўлат 1990 йилнинг охирида “Ўзбекистон мустақил диктатура остонасида” номли мақоласини ёзганда, кўпчилик кулганини муаллифнинг ўзи ҳам гапиради. Бу мақоланинг ўзбекчаси ўша пайтда қўлбола қилиб чиқариладиган “Демократик Ўзбекистон” газетасида эълон қилинган, русчаси эса, Қозоғистон халқ фронтининг расмий “Азат” газетасида чиққан. Мана ҳозир ўша “мустақил диктатура”да ўтирибмиз.
2. Шу асрнинг бошларида бирликчилар демократик мухолифатнинг фаолиятини юрт ичида тиклаш вақти келди деганда, бунга ҳеч ким ишонмади. Ишонганлар бўлса эди, тайёргарлик бошлаб, “Бирлик” билан олдинма-кетин ўз қурултойларини ўтказардилар. Аммо, “Бирлик” ҳақ чиқди ва 2003 йил 7 майда, яъни, 11 йиллик танаффусдан кейин ўз қурултойини ўтказди. Шундан кейин бошқалар ҳаракатга тушишди. Минг афсуски, бу жараёнлар Андижан воқеаларидан кейин тўхтаб қолди.
3. 2006 йили, Андижон воқеаларининг бир йилигига бағишланган ва ундан кейинги баёнотларида “Бирлик” Партияси Куба, Эрон, Ироқ каби давлатларнинг тажрибасидан келиб чиқиб, диктатураларни санкциялар ва жаҳондан изоляция қилиш билан йиқитиб бўлмайди, деган фундаментал тезисни ўртага ташлади. Аксинча, диктатураларни демократик дунёга интеграция қилиш ва юрт ичидаги демократларни қўллаб-қувватлаш йўли билан мамлакатда демократик жараёнларнинг тезлашишига эришиш мумкинлигини гапирди. Айнан шу таклиф билан ЕИга чиқди. Ва ҳамма нарса “Бирлик” айтгандек бўлди. ЕИ санкцияларни бекор қилиб, Ўзбекистон билан алоқаларини яхшилаш йўлига ўтди. Ўзбекистон, ўз навбатида, сиёсий маҳбусларни озод қила бошалади. Ўзбекистонда сиёси муҳит юмшади. Шу кунларда асосан бирликчилардан иборат бўлган ўзбек демократларининг бир гуруҳи ЕИнинг расмий доираларида, аввал ҳеч ким фараз ҳам қилолмайдиган даражада, қабул қилинди. Ҳозир “Бирлик”ни рўйхатдан ўтказиш учун амалий ишлар бошланади.
4. Қирғизистонда 7 апрель куни давлат тўнтариши бўлди. Баъзи ақлсиз ўзбек демократлари давлат тўнтаришини олқишлашгача боришди. Фақат “Бирлик” Партиси уни қоралади ва Бишкекдаги тўнтариш бутун Марказий Осиёда демократик жараёнларни орқага суришини, Қирғизистоннинг ўзида фуқаролар урушига йўл очилишини ўз баёнотида билдирди. Кўриб турибмизки, айнан шундоқ бўлмоқда. Қирғизистондаги воқелар бутун дунёда Марказий Осиё мамлакатларининг демократларик келажагига шубҳа уйғотди. Бу янги тўсиқдан ўтиш энди биз учун ҳам муаммолар уйғотиши муқаррар. Бунинг устига, яна “Бирлик” башорат қилганидек, Қирғизистоннинг жанубида фуқаролар уруши бошланди, қон тўкилмоқда. Ҳозир бу ерга рус армияси кирса, демократия йўлидаги тўсиқлар яна юксалади.
Бу хусусдаги “Бирлик” баёнотининг русча ва инлизча вариантлари ушбу сайтда бор. Эътибор беринг, “Бирлик” ўз баёнотида шимол-жануб урушини эмас, айнан фуқаролар урушини башорат қилганди.
5. Шу йил 14 апрель куни Жалолобод ўзбеклари Вақтли ҳукуматни қўлла-қувватловчи митинг ўтказганларида, “Ҳаракат” сайтида қуйидагича фикр, билдирилди (аслида бу “Бирлик”нинг фикри бўлганини ҳамма тушунса керак):
“Жалолобод ўзбеклари Вақтли ҳукуматни қўллаб фожеавий хато қилмоқдалар. Чунки, улар билан ёнма-ён яшайдиган қирғизлар Боқиев тарафдори. Келажак нифоқлари учун асос яратиш ўзбекларга керакми? Қолаверса, ҳуқуқий мақоми бўлмаган бу ҳукуматни Кремлдан бошқа ҳеч ким тан олмади ва ҳеч ким қўллаб-қувватламади.
Ҳозир жалолободлик ўзбеклар номидан корчолонлик қилаётган, баёнотлар бераётган аллақандай Қодиржон Ботиров эс-хушини қанча тезроқ йиғиб олса, ўзбекларга шунча яхши бўлади.”
Дарвоқе, Жалолобод каби Ўш ўзбеклари ҳам ёппасига Вақтли ҳукуматни қўллаб-қувватлайди, деган ёлғон фикрни тарқатганлар ҳам ўзбек диаспорасининг лидерлари эди.
Минг афсуски, “Бирлик”нинг бу фикри ҳам тўғри бўлиб чиқди. Ҳозир бошланган ўзбек-қирғиз урушининг асл сабаби, кўпчилик қирғизлар Боқиев тарфдори бўлган жанубда, ўзбек диаспорасининг қайсибир ақлсиз лидерлари, Вақтли ҳукуматдан бир нарсалар ундириш илинжида бўлса керак, ўзбекларни Вақтли ҳукумат тарфдори қилиб кўрсатишлари бўлди.
“Бирлик”нинг сўзига кириб, Қодиржон Ботиров кабилар эс-хушини вақтида йиғиб олса эди, ҳозирги қон тўкилишлар бўлмасди.
6. Ҳозирги шароидан келиб чиқиб, “Бирлик” Ўш вилоятига ва балки бутун жанубий Қирғизистонга Ўзбекистоннинг тинчликни сақлаш статусидаги армиясини олиб киришни таклиф қилмоқда. Қирғизистонда қон оқишининг тўхтатишни бошқа йўли йўқ. Вақтли ҳукуматининг ҳаракатлари ёки рус армиясини бу ерга олиб кирилиши, “в лучшем случае” вақтинча фойда бериши мумкин, лекин келажакда бундан баттар қон тўкилишига замин тайёрлайди.
Қизиқ, “Бирлик”нинг бу башорати ҳам тўғри чиқишини текшириб кўришни истайдиганлар ҳали ҳам бормикан?
