20 January 2010
04:13 -
Бокудаги 1990 йил 20 январь фожеасининг қурбонлари Тошкентда бирликчилар тарафидан ҳам хотирланган
Озорбайжон ахборот агентликларининг хабар беришича, Кавказ мусулмонларининг лидери Оллоҳшукур Пашазода 1990 йил 20 январь фожеасининг айбдорларини халқаро судга бериш кераклигини айтар экан, бунинг учун махсус комитет тузиш ва ўша куннинг воқеаларини қайтадан ўрганиш лозимлигини айтмоқда.
Маълумки, 1990 йил 19 январдан 20-чига ўтар кечаси Совет қўшинлари аввалдан эълон қилмасдан, фавқулодда ҳолат бўлмаган Бакуга бостириб кирганлар ва ҳокимиятни феълан қўлига олган халқни қирғин қилганлар. 100 дан ортиқ киши ҳалок бўлган. Халқ шундай ғазаб ичида эдики, Совет Армиясининг ишғоли остида бўлса ҳам, Озорбайжон парламенти СССРдан чиққанини ва мустақил бўлганини эълон қилган.
Лекин Москва секин-аста ҳамма нарсани қайтадан назорат остига олган ва бир неча ойдан кейин парламентининг қарорини айнан шу парламентнинг қўли билан бекор қилдирган.
Ўзбекистон “Бирлик” халқ ҳаракати қардош халққа қилинган бундай ваҳшийлик қаршисида бефарқ қололмасди. Аммо унинг имкониятлари ҳам кўп эмасди. “Бирлик” бир неча ой аввал хоин 53-54-чилар тарафидан парчаланган, хоинлар озчилик бўлса ҳам Ислом Карим ёрдамида ўзларини мухолифатнинг асосий кучи қилиб кўрсатиш ҳаракатида юрардилар.
Шундай бўлса ҳам, “Бирлик” раҳбарияти Бокудаги қонхўрликни қоралаш ва озорбайжонларга ҳамдардлик билдириш мақсадида митинг уюштиришга қарор қилди ва бу хусусда шаҳар ижроия комитетига рухсат сўраб ариза берди. Шаҳар ҳокимиятининг вакиллари “Бирлик” раҳбарлари билан мулоқот қилиб, митингни усти ёпиқ бир бинода ўтказишга рози қилдилар.
Ҳозирги Қозоғистон кинотеатрининг диагонал бўйича қаршисидаги бинода жойлашган клубнинг зали бирликчиларга берилди ва январь ойининг сўнги кунларини бирида тахминан 150 кишининг иштирокида бу ерда митинг бўлди. Митингни ўша кунларда Озорбайжон халқ фронти раҳабарлари билан доимий алоқа қилиб турган Абдураҳим Пўлат бошқарди, митинг баёнотининг лойиҳасини ўқиб берди. Озорбайжон халқига ҳамдардлик билдирувчи ва Москванинг қонхўрлигини қораловчи бу баёнот қарсаклар билан қабул қилинди. Бокудаги курбонлар хотирланди.
Ўша кунларда бу кичкина тадбирни ўтказиш ҳам катта қаҳрамонлик эканлигини ҳар ким ҳам тушуна олмаса керак. Масалан, ўша кунларда “Эрк” халқ ҳаракати тузиш режалари билан юрган 53-54-чилар таклифларга қарамасдан бу митингга келишмаган. Тўғрироғи, келишга қўрқишган.
Турк халқларининг бирлиги тўғрисида гапирадиганлар кўп, аммо 1990 йил январь ойининг охирида ўтказилган “Бирлик” халқ ҳаракатининг митинги каби воқеалар асосида бирлик яратилишини тушунадиганлар кам. Бирликчилар бу ва бу каби ишлари билан ҳар қанча мағрурланишга ҳақлари бор.
Маълумки, 1990 йил 19 январдан 20-чига ўтар кечаси Совет қўшинлари аввалдан эълон қилмасдан, фавқулодда ҳолат бўлмаган Бакуга бостириб кирганлар ва ҳокимиятни феълан қўлига олган халқни қирғин қилганлар. 100 дан ортиқ киши ҳалок бўлган. Халқ шундай ғазаб ичида эдики, Совет Армиясининг ишғоли остида бўлса ҳам, Озорбайжон парламенти СССРдан чиққанини ва мустақил бўлганини эълон қилган.
Лекин Москва секин-аста ҳамма нарсани қайтадан назорат остига олган ва бир неча ойдан кейин парламентининг қарорини айнан шу парламентнинг қўли билан бекор қилдирган.
Ўзбекистон “Бирлик” халқ ҳаракати қардош халққа қилинган бундай ваҳшийлик қаршисида бефарқ қололмасди. Аммо унинг имкониятлари ҳам кўп эмасди. “Бирлик” бир неча ой аввал хоин 53-54-чилар тарафидан парчаланган, хоинлар озчилик бўлса ҳам Ислом Карим ёрдамида ўзларини мухолифатнинг асосий кучи қилиб кўрсатиш ҳаракатида юрардилар.
Шундай бўлса ҳам, “Бирлик” раҳбарияти Бокудаги қонхўрликни қоралаш ва озорбайжонларга ҳамдардлик билдириш мақсадида митинг уюштиришга қарор қилди ва бу хусусда шаҳар ижроия комитетига рухсат сўраб ариза берди. Шаҳар ҳокимиятининг вакиллари “Бирлик” раҳбарлари билан мулоқот қилиб, митингни усти ёпиқ бир бинода ўтказишга рози қилдилар.
Ҳозирги Қозоғистон кинотеатрининг диагонал бўйича қаршисидаги бинода жойлашган клубнинг зали бирликчиларга берилди ва январь ойининг сўнги кунларини бирида тахминан 150 кишининг иштирокида бу ерда митинг бўлди. Митингни ўша кунларда Озорбайжон халқ фронти раҳабарлари билан доимий алоқа қилиб турган Абдураҳим Пўлат бошқарди, митинг баёнотининг лойиҳасини ўқиб берди. Озорбайжон халқига ҳамдардлик билдирувчи ва Москванинг қонхўрлигини қораловчи бу баёнот қарсаклар билан қабул қилинди. Бокудаги курбонлар хотирланди.
Ўша кунларда бу кичкина тадбирни ўтказиш ҳам катта қаҳрамонлик эканлигини ҳар ким ҳам тушуна олмаса керак. Масалан, ўша кунларда “Эрк” халқ ҳаракати тузиш режалари билан юрган 53-54-чилар таклифларга қарамасдан бу митингга келишмаган. Тўғрироғи, келишга қўрқишган.
Турк халқларининг бирлиги тўғрисида гапирадиганлар кўп, аммо 1990 йил январь ойининг охирида ўтказилган “Бирлик” халқ ҳаракатининг митинги каби воқеалар асосида бирлик яратилишини тушунадиганлар кам. Бирликчилар бу ва бу каби ишлари билан ҳар қанча мағрурланишга ҳақлари бор.
